ENGELLİLER İÇİN EVRENSEL TASARIM ANLAYIŞI


Dünyayı daha yaşanılır hale getirmek ve mekanların insanlara hizmet edecek şekle gelmesini sağlamak amacıyla, tasarımcılar tasarımlarını gerçekleştirmektedir. Bir iç mimar, iç mekanların düzeni ve biçimlenişi için çalışırken, şehir planlama uzmanları kentlerin daha rahat nasıl kullanılabileceği üzerine kafa yormaktadır. Mimarlar yapıların ve yapılaşmanın çevre ile uyumunu araştırırken doğa dostu malzemeler ile insana uyumlu tasarımlar gerçekleştirir. Peyzaj mimarları ise, yapı ve insan arasındaki bağı, doğadaki ürünler ile sağlar ve yeşillendirme çalışmalarını yürütür. Tüm bu tasarım işleri ve süreçleri içerisinde ortak bir payda mevcuttur; evrensel tasarım. Peki ne demektir evrensel tasarım?

EVRENSEL TASARIM HİÇBİR İNSANI AYRI TUTMAZ

Evrensel tasarım, hiçbir insanı ayırmaksızın herkes için hizmet sunan, herkes için estetik kaygılar oluşturan ve herkes için kullanılabilir olan demektir. Buradaki herkes kısmında aslında evrensel tasarımı en çok ilgilendiren konu engellilerdir. Fiziksel engeli olan bir bireyin de müze gezebilmesi, görme engelli birisinin de tiyatroya gidebilmesi ve işitme engelli bir bireyin de konserde yer alabilmesini sağlayacak pek çok tasarım unsuru mevcuttur. Yani engelliler için de dünyayı diğer insanlar ile eşit şekilde yaşanacak hale getirmek mümkündür. Burada önemli olan nokta; bu tasarım unsurlarını, yaptığı tasarımlara eklemeyi ihmal etmeyecek tasarımcıların var olabilmesidir. Günümüzde çok şık, ihtişamlı ve ilgi çekici mekanlar tasarlanmaktadır. Ancak bir rampa girişi olmaması ya da asansör eklenmemesi bile, tasarımın ne kadar eksik olduğunu gözler önüne serer. Farkındalık yaratmak adına da unutulmaması gereken evrensel tasarım kriterleri, hiçbir insanı toplumdan dışlamamayı da vurgulayacak özellikler taşır.

TASARIMLARDA ENGELLİLER İÇİN NELER YAPILABİLİR?

Elbette, tasarımda engelliler adına yapılabilecek sayısız çalışma ve fikir bulunabilir. En temel olan fikirlere bakacak olursak;

merdivenlerin yanında doğru eğim ile rampaların yapılması,
yüksek binalarda asansör sistemlerinin dahil edilmesi,
görme engelliler için kabartmalı harfler ile yönlendirme ve açıklama tabelaların eklenmesi,
işitme engelli bireyler için her mekanda sesli yönlendirme ve açıklamaların dahil edilmesi veya ışık ile yönlendirmelerin sağlanması,
şehrin her noktasında zeminde yönlendirici malzemelerin kullanılması,
renkler ve desenler ile bir yeri ifade etme biçiminin kullanılması ve daha birçok seçenek sayılabilir.

Genel anlamda engelliler için tasarım oluşturulurken en çok malzeme farklılıklarından faydalanılmaktadır. Dokunarak algılama yetenekleri çok gelişmiş olan bu insanlara hayatı daha kolay hale getirirken, kendilerini de toplum içerisinde yeterli hissedebilmeleri sağlanacaktır. Doğru tasarım, her bireyi düşünerek ve her bireyi yaşama dahil ederek mümkün olacaktır. Hem toplumun hem de tasarımcıların bu anlamda bilinçlenmesi de şarttır.