Her su içerisinde az ya da çok çözünmüş halde kalsiyum ve bunun türevleri bulunur. Travertenler, suda erimiş halde bulunan kalsiyumbikarbonatın aniden basınçsız ortama çıkmasıyla suda bulunan karbondioksit uçar ve su içerisindeki kalsiyumbikarbonat yavaşça kayaların üzerine çöker. İnce ince oluşan bu birimler yastık gibi yumuşaktırlar. Oluşan bu yeni birime traverten denir. Traverten oluşumu sırasında çöken kalsiyumbikarbonat ortaya güzel bir görüntü bırakarak doğal bir oluşum sunar.
Travertenler Nasıl Üretilir?
Travertenlerin kullanım alanları oldukça geniş ve çoktur. Genelde kullanıldığı yere göre isim alırlar. Aynı mekânda kullanım alanlarına göre de üretildiği malzeme cinsine göre adlandırılır. Traverten taşlar doğadan traverten ocakları gibi yerlerden büyük kütleler halinde alındıktan sonra fabrika ortamında küçük parçalara ayrılarak kesim işlemi gerçekleşir. Traverten fiyatları, fabrikalarda bu doğal taşları işlerken en son işlem olarak bir yüzeyini makine ortamında patlatarak taşa doğal görünümünü kazandırır ve taşlar fileli ya da filesiz olarak kullanıma sunulursa değişir.. Taşların makinede kesim işlemi bu imalatın en önemli kısmıdır. Kalıp halinde hazırlanacak olan bu üretim elemanları, uygulama esnasında birbirine denk gelmez ve oturmazlar uyuşmazlarsa hoş olmayan görüntüler ortaya çıkar.
Travertenler Nerede Kullanım Alanları
Travertenler birçok alanda kullanılır. Yapı içerisinde dekorasyon amaçlı kullanılan bu taşlar genel olarak kaplama malzemesi olarak kullanılır. Traverten dış cephe kaplama uygulamalarında koyu renkler tercih edilir. Gözenekli yapıda bulunan travertenler çoğu zaman ıslak hacimlerde de kullanıldığı da görülmüştür. Traverten banyo uygulamalarında kullanılacak olan bu doğal taş seçilirken yapısına dikkat edilmelidir. Bir başka kullanım alanı ise adım taşıdır. Traverten adım taşı olarak bahçelerde yerini almış, güzel bir görüntünün baş eseri olmuştur. Adım taşları seçilirken daha sert yapıdaki traverten taşlardan seçilmelidir. Sürekli baskıya maruz kalacak olan bu adım taşları zaman içinde yıpranmamalı ve kırılmamalıdır.
Traverten Taşlar Yapıştırma İşlemi
Traverten cephe kaplamaları yapılırken kullanılacak malzeme genelde fileli olarak tercih edilmelidir. Fileli traverten taşları daha sağlam olur ve birbirinden ayrı çalışmaz. Uygulaması daha kolay ve pratiktir. Fakat fileli traverten taşı satın alınırken dikkat edilmesi gereken bazı konular vardır. Bunlar şöyledir;
Traverten kesimi: Travertenler fabrika ortamında kesildikten sonra bir file üzerine dizilerek kalıp halinde hazırlanır. Bu kalıplar ucuz işçilik olması durumunda çoğu zaman birbirine uymaz. Kesimlerden kaynaklanan boyut hataları nedeniyle birbirlerine geçme sağlanamaz ve arada boşluk ya da çıkıntılar kalır. Bir taşın kalitesini belirleyen en önemli etkenlerden birisi kesim şeklidir.
Traverten filesi: Genelde önemsenmeyen bu konu büyük uygulamalarda oldukça önem arz eder. Travertenler hazırlanırken arkalarında birbirlerini tutmaları için kullanılan ve kalıp halinde hazırlanan travertenler, file yardımıyla bir arada dururlar. Yüzeye uygulanan yapıştırma harcı ile birebir temas halinde olan bu fileli yüzey çoğu zaman sıva filesi olur fakat bu uygulama yanlıştır. Doğal taş filesi olmalıdır. Sıva dediğimiz malzeme çimento kum ve su karışımıdır. Bu yapı malzemesi için kullanılacak olan file ile doğal taşların yapıştırmasında kullanılacak olan yapıştırıcı ile etkileşime geçecek olan file farklıdır.
Traverten yapısı: Her traverten taşını her mekânda kullanmak uygun olmaz. Burada kastedilen renk değil doğal yapısıdır. Maden ocaklarından çıkarılan travertenlerin hepsi aynı özellikte olmaz. Çıkarıldığı coğrafyaya göre değişiklik gösterebilir.
Traverten kalıbı: Traverten kalıpları birbiri ile uyumlu olmalıdır. Herhangi bir kesim ya da kırım işleminde başka bir kalıp ile uyumsuz davranmamalıdır.
Travertenler yapıştırılırken kalekim adı verilen yapıştırıcı yapı elamanı kullanılır. Bu kalekim flex özellikte olmalıdır. Traverten doğal taşının yapıştırılacağı alan pürüzlü yüzeyde olmalıdır. Eğer bu imalatı bitmiş bir yüzeyse, yani sıvası tamamlanmış boyalı bir yüzeyse bu yüzeyde pürüz oluşturmak için astar kullanılır. Astar hem pürüz oluşturur hem de aderansı arttırır. Astar malzemesi alınırken brüt beton astarları doğal taşlar için kullanılacak olan astar ile aynı özelliktedir ve kullanımı uygundur. Astarlar su bazlıdır. Bundan dolayı kıvam verilirken su kullanılmalıdır. Astarlar direk uygulanmaz. Su kullanılarak inceltilir ve bu şekilde uygulanır. Rulo ya da fırça ile uygulanabilir.
Astar uygulaması tamamlandıktan sonra kalekim uygulaması yapılır. Kalekimin çimentoya benzer bir yapısı vardır. Su ile karıştırılarak uygulamaya hazır hale getirilir. Traverten döşeme yapılırken kalekim yüzeye sürülür ve bir mala yardımı ile fazla yapıştırıcı alınır. Traverten iç mekân kaplamalarında kalıp halinde olan travertenler bu yapıştırıcı üzerine yerleştirilir ve bir tokmak yardımıyla hafif vuruşlar ile yerine oturtulur. Traverten taş yerine oturduktan sonra kalıplar yan yana getirilerek birbirine geçmesi sağlanarak devamlılık sağlanır. Kolon ya da duvarların bitiminde traverten taşın kesimi gerekir. Bu kesim işlemi spiral yardımıyla yapılabilir.
Travertenler Taşların Temizliği
Traverten taşları temizlemek oldukça kolay ve pratiktir. Elektrikli süpürgelerin fırçalı başlıklarını kullanarak temizlemek mümkündür. Travertenler doğal taş olduğu için çok fazla toz ve kir tutmaz. Bu yüzden bu fırçalı başlıkları kullanarak traverten taş temizlemek oldukça kolaydır. Küçük boşluklar için ince uçlu başlık kullanmak gerekir. Travertenleri temizlerken herhangi bir kimyasal madde kullanmamak gerekir. Kimyevi maddeler doğal taşların tüm türlerine zarar verir. Deterjan ya da koku veren hiçbir malzeme kullanılmamalıdır. Traverten temizlerken fırça kullanılarak tozlar kaldırılır ve süpürge yardımıyla da bu tozlar uzaklaştırılır. Küçük derz arasındaki boşluklardaki tozlar ya da ufak kalıntılar temizlenirken daha güçlü makinelere ihtiyaç olabilir.
Genel olarak temizliği tamamlanan travertenler daha sonra su yardımıyla yüzeyi temizlenir. Bu su, ilaç pompaları ile yüzeye püskürtülebilir ve daha sonra yüzey minik dokunuşlar ile temizlenir ve daha canlı daha temiz bir görüntü elde edilir.
