Amiloid isimli bir proteinin birikmesi sonucu ortaya çıkan amiloidoz genellikle farklı doku ve organları etkiler. Kemik iliği hücreleri tarafından oluşturulan anormal bir proteindir. Hastalıkta çoğunluk olarak kalp, böbrek, karaciğer, dalak, sinir sistemi ve sindirim sistemi etkilenmektedir. Hastalık, nadir olarak görülmektedir ve kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir.
Amiloidoz Belirtileri
Hastalığın belirtileri etkilenen organlara göre değişiklik göstermektedir. Belirtiler kesinleşince ortaya şöyle bir tablo çıkmaktadır. Ayak bileklerinde ve bacaklarda şişmeler, zayıflık durumu, önemli ölçüde kilo kaybı yaşanması, nefes almada zorlanma, el ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma olması, ishal ve kabızlık belirtileri, aşırı yorgunluk, genişlemiş dil, ciltte çabuk morarma ya da kalınlaşma durumları, göz çevresinde oluşan morarmalar, düzensiz kalp atışları, yutkunmada zorlanma ve idrarda protein görülmesi hastalığın belirtileri arasında sayılabilir.
Amiloidoz Nedenleri
Doktorlar amiloidozu 3 şekilde sınıflandırmaktadır. Buna göre;
Primer Amiloidoz: Bu en sık rastlanılan türüdür. Hastalık, kalp, böbrek, karaciğer, dalak, sinirler, bağırsaklar, deri, dil ve kan damarları gibi geniş bir alanı etkileyebilmektedir. Hastalığın kesin nedeni bilinmemekle beraber yaygın kanıya göre hastalığın kemik iliğinde başladığı düşünülmektedir.
İkincil Amiloidoz: Bu hastalık daha çok verem, romatoid artrit, kemik enfeksiyonları ya da iltihabı hastalıklar ile birlikte ortaya çıkmaktadır. Bu hastalık başka organları da tutabilir ama öncelikli olarak en çok tuttuğu organlar böbrek, dalak, karaciğer ve lenf düğümleridir. Bu hastalığa neden olan asıl sebebin tedavi edilmesi hastalığın ilerlemesini durduracaktır.
Genetik Amiloidoz: Kalıtsal olan bu türünde hastalık genellikle karaciğer, sinirler, kalp ve böbrekleri tutmaktadır.
Amiloidoz Risk Faktörleri
Amiloidoz hastalığı 40 yaşından daha fazla yaşı olan insanlarda daha sık görülmektedir. Kişide kronik bir hastalık ya da iltihabi bir hastalık var ise hasta olma olasılığı daha fazladır. Ailesinde bu hastalığı geçirmiş olan kişiler hastalığa daha yatkındır. Diyaliz tedavisi gören kişilerde risk altındadır.
Amiloidoz Teşhisi
Fiziki muayenenin yanında kişiye idrar ve kan testleri yapılır. İdrar testinde anormal protein miktarı görülse de hastalığın tanısı için bu yeterli değildir. Bunun yanında kişiden büyük bir olasılıklı biyopsi istenecektir. Biyopsi için bir dokudan örnek alınır. Eğer sistemik amiloidoz hastalığı olduğundan şüpheleniliyorsa o zaman örnek karın yağı, kemik iliği, diş etleri, tükürük bezleri, deri ya da rektum bölgesinden alınabilir.
Amiloidoz tedavisi
Hastalığın tedavisi olmamasına rağmen belirtileri hafifletmeye yönelik bazı tedavi yöntemleri vardır. Primer sistemik amiloidoz hastalığı türünde alkeran içeren ilaçlar kullanılır. Ayrıca periferik kan kök hücre nakli de seçilebilir. Sekonder amiloidoz hastalığında tedavinin ilk hedefi altta yatan sebebi bulmaya yöneliktir. Kalıtsal amiloidoz hastalığının tedavisinde tek bir tedavi seçeneği bulunmaktadır o da karaciğer naklidir. Çünkü amiloidoza sebep olan protein çeşidi karaciğerde üretilmektedir.
Amiloidoz birden fazla organı etkileyebileceği için belirtiler etkilediği organlara göre ortaya çıkacaktır. Tedavisi de buna göre düzenlenecektir. Örnek vermek gerekirse; hastalık kalp veya böbrekleri etkilemiş ise kişide sıvı birikmesi varsa bunu kontrol etmek için düşük tuz diyetini kapsayan bir diyet uygulanabilir. Doktor bazen ağrının kontrolü için ilaçlar verebilir. Organlarda ciddi miktarda amiloid birikimi bulunuyorsa organ nakli gerekebilir.