“Xfce, çeşitli Unix sistemlerde kullanabileceğiniz, sistem kaynaklarını verimli şekilde kullanarak koruyan, uygulamaları hızlıca çalıştırabileceğiniz hafif bir masaüstü ortamıdır.”
Xfce yazarı Olivier Fourdan’dan gelen bu sözler, Xfce’nin ne olduğunu, diğerlerinden ne gibi farklılıklar gösterdiğini genel bir ifadeyle anlatıyor aslında. Ama bu kadar bilgi bize yetmeyeceği için bu makaleyi okumaya davetlisiniz.
Xfce, bir pencere yöneticisidir ve KDE, Gnome gibi diğer pencere yöneticilerinden farklı bir kulvarda yer alır. Amaçlarının arasında daha basit, daha hızlı ve daha az karmaşık bir masaüstü ortamı sunmak vardır. Her ne kadar çok kolay olmasa da Xfce, yapmak istediğinizi en güzel şekilde gerçekleştirmenizi sağlar: Resim aç, çift tıkla, kapat, terminal aç, rahat ol, sakinleş, özgürsün vs… Ve işin en güzel tarafı, Xfce kullandıkça bir şeylerin hızlıca yol aldığını ve sisteminizin rahat nefes almaya başladığını hissedebilirsiniz.
Xfce, “X-Face” ile aynı şekilde okunuyor (Eks-Feys) ama ilk görenler “Eks Ef Si İi” şeklinde okumayı tercih ediyorlar (şahsen ben “İks-Fe-Ce-E” şeklinde okuyorum). Nasıl okuduğunuz aslında çok önemli değil ama yazarken dikkatli olmamız gerekiyor. Çünkü xface, xcfe, xcafe diye internette araştırma yaptığınızda Xfce hakkında pek bir bilgiye rastlayamazsınız.
Xfce’nin başlarda “XForms Common Environment” şeklinde bir kısaltması varken, yeni sürümlerinde “X Freakin’ Cool Environment” gibi yeni anlam arayışlarına girilmiş. 2. sürümden 3’e ve 4’e geçişinde Xfce baştan kodlanarak 2003 yılında Xfce4-rc1 sürümü duyurulmuş. Xfce, GTK+ kütüphanelerini kullandığı için Gnome ile görsel benzerlikleri ve pencere davranışları bulunuyor. Böylece bir taraftan amaçlarını gerçekleştirirken, diğer taraftan da görsel güzellikten taviz verilmiyor. Ayrıca KDE’deki gereksiz ayrıntılar da Xfce’de yer almıyor.
Eğer sisteminizin masaüstü oturumuna geçerken vaktinizi çalmasından, uygulamaları açarken sizi fazla bekletmesinden veya sistem kaynaklarını sömürmesinden şikayetçiyseniz; Xfce kullanmak için güzel bir sebebiniz var demektir. Xfce için bir miktar Konsol kullanmayı öğrenmeniz gerekebilir ama çok da şart değildir. Gerekli paketleri silmediğiniz sürece Ağ Yöneticisi, Güç Yöneticisi gibi KDE masaüstü ortamı araçlarını yine kullanabilirsiniz.
Sanki Bir Şeyler Eksik…
Pardus’u kurduğunuzda her şey hazır geliyor değil mi? Müzik çalarınız (Amarok), CD / DVD yazıcınız (K3b), e-posta istemciniz (KMail), RSS (Akregator) okuyucunuz, takviminiz (KOrganizer) ve daha birçok şey… Bir sonraki başlıkta göreceğiniz gibi, Xfce’nizi kurup yeni ortamınıza alıştıktan bir süre sonra KDE uygulamalarından elinizi çekmek isteyeceksiniz. Bu, yeni bir ortama, yeni programlara alışmak demek olacak. Zaten Xfce’de başka bir masaüstü ortamının kütüphanelerini kullanan bir program çalıştırmak pek garip olur, sizce de öyle değil mi?
Diğer taraftan, Xfce’nin de kendi içinde birtakım uygulamaları bulunuyor ve bunlar da Xfce’nin kendisi gibi basit ve sadelikten taviz vermeyecek şekilde kaliteli uygulamalar oluyor. Örneğin amacınız sadece resimleri açmak ve gözden geçirmekse Ristretto’yu pek tatlı bulacaksınız.
Kurulumu anlatmadan önce son bir şey ekleyelim; Pardus bir KDE dağıtımıdır, dolayısıyla KDE’yi tamamen ortadan kaldırmak şimdilik mümkün değildir. Ama bu sisteminizin disk sürücüsünde kapladığı alanı düşüremeyeceğimiz veya hızını artıramayacağımız anlamına gelmez. Bunu elbette yapabilirsiniz. Nasıl mı? İşe bu belgeyi okumakla başlayabilirsiniz…
Xfce Kurulumu
Artık Xfce kurmak, sıradan bir paket kurmak kadar basit. Pardus geliştiricileri sizin rahat olmanızı istiyor. Aşağıdakileri adım adım uyguladıktan sonra sevimli pencere yöneticimiz, siz değerli kullanıcılara hizmet vermeye hazır hale gelecek. Xfce paketlerimiz katkı deposunda yer aldığı için önce Contrib depomuzu ekliyoruz. Eğer ekliyse, bir sonraki adıma geçin.
1. Paket Yöneticisi’ni çalıştırın (Alt + F2 tuş kombinasyonunu kullanarak açılan pencerede, package-manager yazarak bunu yapabilirsiniz).
2. Ayarlar sekmesinden Paket Yöneticisi Programını Yapılandır deyin.
3. Açılan pencerede Yeni Depo Ekle seçeneğini kullanın.
4. Şu bilgileri girin:
- Depo Adı: Contrib
- Depo Adresi: http://paketler.pardus.org.tr/contrib-2008/pisi-index.xml.bz2
5. Depoları güncelleyin.
Not: Pardus 2007 kullanıcılarının bu depo adresini kullanmaları gerekir:
http://paketler.pardus.org.tr/contrib-2007/pisi-index.xml.bz2
Daha fazla bilgi için Özgürlükİçin’de contrib diye aratın.
Xfce paketlerini kurmak için:
1. Paket Yöneticisi’ni çalıştırın ve Yeni Paketleri Göster’i seçin.
2. Bileşenlerdeki Xfce Masaüstü sekmesine gelin ve oradaki tüm paketleri yükleyin.
3. slim diye aratın ve Slim’i de yükleyin. Bu bizim giriş yöneticimiz olacak. İlerleyen aylarda, Pardus’a özel tema da hazır olacak.
Son Ayarlar
Önce home dizininizdeki gtkrc-2.0 dizininin ismini değiştirelim. Root olmadan aşağıdaki komutu konsolda verin:
$ mv ~/.gtkrc-2.0 ~/.gtkrc-2.0.backup
Şimdi de, KDE’yi devre dışı bırakıp, giriş yöneticisi olarak Slim’i çalıştıralım. Root olarak aşağıdaki komutları konsolda yazıyoruz:
$ su
# service kdebase stop
# service slim start
Not: “service” komutu hakkında birkaç şey bilmeniz gerekiyor. Örnek vererek açıklayalım, eğer KDEBase servisinin sistem açılışında devreye girmesini istemiyorsanız, “service kdebase off”; KDEBase servisini o anki oturum için geçerli olacak şekilde sonlandırmak istiyorsanız “service kdebase stop” demelisiniz. Sisteminizdeki tüm genel servisleri görmek için “service” komutunu Terminal’de (konsol) verin. Servislerle ilgili yapacağınız işlemlerin çoğu root hakları gerektirmektedir. Daha fazla bilgi almak için şöyle yazın:
# service help
“Son ayarlar”da önce “service kdebase stop” diyerek kdebase servisi pasif hale getirdik. Ardından “service slim start” diyerek Slim giriş yöneticisini çalıştırdık.
Eğer yukarıdaki üç adımı doğru bir şekilde uygulayıp Slim’i doğru bir şekilde başlatabildiyseniz, başardınız demektir. Ama yine bir sorunla karşılaşırsanız, “ctrl + alt + f1” tuş kombinasyonunu kullanarak konsola düşüp, root giriş bilgilerinizi yazdıktan sonra, aşağıdaki komutu verin:
$ su
#service kdebase start
Normal şekilde KDE oturumunu başlatın, ardından ilk üç adımı tekrar gözden geçirin. Eğer hala bir şeyler ters gidiyor ve Xfce’yi başlatamıyorsanız, doğrudan konsoldan başlatmak gibi bir alternatifiniz daha bulunuyor:
1. Sisteminizi yeniden başlattığınızda KDEBase servisinin devreye girmemesi gerekir. Bunu nasıl yapacağımızı az önce söyledik. Açılışta konsola düşmediyseniz “ctrl + alt + f1” tuş kombinasyonunu kullanın.
2. Kullanıcı bilgilerinizi girin.
3. Aşağıdaki komutla -root olmadan- Xfce’yi başlatın:
$ startxfce4
Baktınız, Pardus’u Slim ve Xfce’yle daha çok beğendiniz; hep bu şekilde çalıştırabilirsiniz. Xfce’yi varsayılan masaüstü otrumu olarak başlatmak için Son Ayarlar başlığında KDEBase’i sonlandırıp Slim’i başlatmak işi sadece bir oturum geçerli olan bir işlemken, sisteminizi Slim ve Xfce ile başlatmak için aşağıdaki komutları root kullanıcı haklarını kullanarak terminalde yazmalısınız:
$ su
# service kdebase off
# service slim on
Masaüstüne sağ tıklayıp Sistem sekmesine baktığınızda, Ayar Yöneticisi’ni göreceksiniz. Ayar Yöneticisi’nden Xfce ile ilgili tüm ayarlara erişebilirsiniz.
Xfce’yi iyi kullanmak ve masaüstü ortamı üzerinde hakimiyetinizi sağlamak için sadece edindiğiniz bilgilerle yetinmeyin, sürekli kurcalayın. Ayar Yöneticisi’nde yapmanız gereken kurcalamak. Xfce masaüstü arkaplanını veya renk düzenini değiştirmek için sakın boşuna Tasma’ya uğramayın. Xfce’de ayarlar ile ilgili ne varsa, hepsi Ayar Yöneticisi’nde bulunuyor.
Xfce’ye Alışmak
İtiraf etmeliyim ki, Xfce’ye alışana kadar onu belki beş defa yükleyip silmişimdir. Benim zamanımda hem kaynaklar kısıtlıydı, hem de yalnız bir Xfce kullanıcısıydım. Artık Xfce kullanıcı kitlesi gelişmiş durumda ve Türkçe kaynak sayısı da gittikçe artıyor.
Bu yazıda Xfce ile ilgili bir giriş yapmayı amaçladık. Ne olduğunu, nasıl kurulacağını, sistem açılışında Xfce’yi nasıl başlatabileceğimizi kabaca anlattık. Eğer hala değişimde istekli ve ısrarlıysanız aşağıdaki önerileri uygulayın:
- Bazı KDE uygulamalarını doğrudan çalıştıramayabilirsiniz. Terminal’i açın, “kbuildsycoca” komutunu verdikten sonra tekrar çalıştırmayı deneyin.
- Eğer yazmaya yatkın ve elinizi fareye kadar taşımakta üşengeçseniz, “alt + f2” tuş kombinasyonuna kendinizi alıştırın. Firefox mu çalıştıracaksınız, o zaman “alt + f2 firefox” yazın.
- Masaüstündeki Ev Dizini, Sistem ve Çöp kısayolları çalışmayacaktır. Bunun sebebi, Xfce’nin Konqueror yerine Thunar kullanmasıdır. Masaüstünüzde herhangi bir simgeye sağ tıklayıp, Masaüstü sekmesinden Başlatıcı Oluştur seçeneğini seçin:
- Çöp Kutusu için Name kısmına Çöp, Command kısmına ise konqueror trash:/ yazın.
- Sistem için Name kısmına Sistem, Command kısmına ise konqueror sysinfo:/ yazın.
- Ev Dizini için Name kısmına Ev Dizini, Command kısmına ise konqueror ~ yazın.
- Bir önceki maddede belirttiğimiz şekilde, herhangi bir masaüstü öğesi oluşturabilirsiniz.
- KDE’deki konsole uygulamasının Xfce’deki muadili “Terminal”dir. Sevin onu, ilgi gösterin. Terminal, sizi fare kullanma zorunluluğundan kurtaracak kadar işlevlidir.
- Xfce’nin de sanat sitesi vardır. Arada siteye girip, orada diğer Xfce kullanıcılarının masaüstü görüntülerini inceleyin ve neler yapabildiklerini görün.
Son olarak, PardusWiki ve Özgürlükİçin’deki Xfce kaynaklarını okumayı unutmayın.
Özgür kalın…