Türkçe’de bir sıfat olarak kullanılan pejmürde, yabancı dilden gelme sözcüklerden birisidir. Bu yazımızda pejmürdenin hangi dilden Türkçe’ye girdiğini ve pejmürde ne demek sorusunun cevabını anlatacağız.
İnsanların üzerindeki kıyafetler için eski püskü, yırtık pırtık denilmesi o kombinin pejmürde olduğunu anlatır. Ya da bir kişinin bu tarz kıyafetler içerisinde perişan ve karmaşık görünümde olması da onun pejmürde bir kılığa büründüğünü anlatır. Dilimize Farsça’dan geçen pejmürde, eşyalar içinse rengi bozuk, solmuş anlamlarında karşımıza çıkar.
Pejmürde Kelimesinin Anlamı
Günümüzde çoğu insan cümleler kurarken içerisinde onlarca farklı kelimeye yer verir. Ancak bu kelimelerin hemen hemen hepsinin anlamına vakıf değildir. Kulağa söylenirken hoş gelen ancak ifade ettiği konu hakkında fikrinizin olmadığı sözcükleri internette aratabilirsiniz. İşte pejmürde de sıklıkla iletişimde kullanılan ancak anlamı noktasında kafa karışıklığı yaratan bir kelimedir.
19. yüzyıldan beri dilimizde var olan ve kullanılan pejmürde, Farsça’nın dilimize bir hediyesi. Özellikle edebiyat alanında kendine yer bulan bu kelime, zamanla sokağa inmiş ve insanlar arasında da diyalogların içerisinde yer almış. Tanzimat dönemi yazarlarının eserlerinde rastladığımız pejmürdenin hangi anlamlara geldiğini iyi bilmek gerekiyor. Anlam karmaşası yaşamamak adına pejmür ne demek diye sormanız mümkündür. Üstü başı perişan, eski püskü giyinen, dağınık anlamlarını ifade eden kelime pek çok noktada kullanılabilir durumdadır. Kıyafetler ve üst baş için kullanıldığında alt metninde küçümseme, aşağılama anlamları da bulunan pejmürde, bir de duygusal durum için söylenebilir. Hissiyatın yoğun yaşandığı dönemlerde, kişinin duygusal bir çöküntü içerisinde olup perişan hali de pejmürde kelimesi ile anlatılabilir.
Edebiyatımızda Pejmürde Şiirleri
Tanzimat eserlerinde kullanılarak dilimize yerleşen pejmürde kelimesi, pek çok eserde genel olarak ufak tefek noktalarda yer almıştır. Bunların dışında kimi eserlere de bu sıfatın ismi konulmuştur. Türk Edebiyatı içerisinde ünlü yazarlar Recaizade Mahmut Ekrem ve Suat Bingöl’ün pejmürde adını verdikleri şiirleri bulunmaktadır. Kelimenin ifade ettiği üzücü durumlar, eserlere de yansıtılmıştır.
Türk Siyasetinde Pejmürde
Pejmürde ne demek diye soran kişilerin çoğu siyaset dünyasını yakından takip edenler arasındadır. Bir süre önce İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu tarafından bazı belediyeler kayyum atanması ile ilgili yapılan açıklamalar medyaya yansımıştır. Yapılan eleştiriyi haksız bulan ve görevden alınan belediye başkanları ile bir araya gelen İmamoğlu’na İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ise insanların pejmürde kelimesini merak etmesini sağlayan o açıklamayı yapmıştır: ”Buradan söylüyorum, sadece işini yap. O zaman başımızın üzerinde yerin var ama işini yapmanın dışında başka işlerle meşgul olursan pejmürde ederiz. Bu kadar açık ve net” dedi. İşte bu açıklama sonrasında Türk halkının çoğunluğu da İstanbul
Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu için İçişleri Bakanı Süleyman Soylu tarafından söylenen pejmürde kelimesinin anlamını merak etmiştir.
Biz de bugün bu yazımızda size pejmürde ne demek sorusunun cevabını verdik. Ayrıca edebiyatımızdaki ve siyaset gündemindeki etkilerinden de bahsettik.
