Türk edebiyatı zengin ve çeşitli bir gelenektir. Dünyanın en eski edebiyatlarından biridir. Türk edebiyatında ilk yazar ve şairler Osmanlı İmparatorluğu’ndandır. Arapça, Farsça ve Osmanlı Türkçesinde eseler vardır.
Türk Edebiyatında ilk yazar ve şairler Osmanlı Türkçesiyle yazanlardır. İlk şair 1214-1294 yılları arasında yaşamış olan Baki’dir. Tasavvufi bir mutasavvıftır ve şiirleri Farsça yazılmıştır.
Aşağıdaki listemizde Türk ve Dünya edebiyatında ilk olan yazar, roman, şair, hikaye, sergi ve gazeteleri bulabilirsiniz.
Şinasi Kimdir?
Şinasi, bir şiiri Türkçeye çeviren ilk Türk şairidir.
Şinasi 1820 yılında İstanbul’da doğdu. Bir şiiri Türkçeye çeviren ilk Türk şairidir. Şinasi’nin Edgar Allan Poe’nun “Kuzgun” adlı çevirisi Türk edebiyat tarihinin en önemli şiirlerinden biri olarak kabul edilir.
İlk şiir çevirisini yapan: Şinasi
İlk makaleyi yazan: Şinasi
Ahmet Rasim Kimdir?
Ahmet Rasim dünyanın ilk fıkra yazarıdır. 10.000’den fazla fıkra yazdı ve hala güçlü.
Türkiye’de doğdu ve çocukken Almanya’ya taşındı. Yirmili yaşlarının başında espriler yazmaya başladı ve şimdi başarılı bir komedyen.
Dieter Hallervorden, Harald Schmidt ve Oliver Pocher gibi birçok ünlü komedyen için fıkralar yazmıştır.
İlk fıkra yazarı: Ahmet Rasim
Kutadgu Bilig
Kutadgu Bilig, dünyanın ilk politika kitabıdır. O, hükümdarlar için bir hikmet ve öğüt kitabıdır.
Kutadgu Bilig, 11. yüzyılda İslam ve Orta Asya tarihi alimi olan Yusuf Hass Hajib tarafından yazılmıştır. Kitap 1876’da Sir E. Denison Ross tarafından İngilizce’ye çevrildi ve “The Wisdom of Royal Glory” adıyla yayımlandı. Kitap, hükümdarlara halklarını adalet ve hakkaniyetle nasıl yönetecekleri konusunda hikmet ve öğütler içerir.
İlk siyasetname: Kutadgu Bilig
Ceride-i Havadis
Gazetenin ilk yarısı New York Times’ın Türkçe versiyonudur. 1877 yılında kurulmuştur ve Türkiye’nin en eski gazetelerinden biridir.
Gazetenin günlük tirajı yaklaşık 100.000 adettir. 1877’den beri İstanbul’da yayınlanmaktadır ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından yayınlanmaktadır.
İlk yarı gazete: Ceride-i Havadis
Halit Ziya Uşaklıgil’in Aşk-ı memnu
Batı tekniğiyle yazılmış ilk roman Halit Ziya Uşaklıgil’in Aşk-ı memnu 1873 yılında basılmıştır. Sultan II. Abdülhamid döneminde İstanbul’da geçen bir aşk hikayesidir.
Aşk-ı memnu, Osmanlı Türkçesi ile yazılmış ve Batılı okuyucuya uygun ilk romandır. Charles Henry Wilson tarafından İngilizce’ye çevrildi ve 1876’da “Aşkın Yasak Meyvesi” başlığı altında yayınlandı.
Batılı tekniği uygun ilk roman: Halit Ziya Uşaklıgil/Aşk-ı memnu
Yusuf Kamil Paşa – Fenelonlu Telemak
Dünyada ilk çevrilen roman Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelonlu Telemak’ıdır. Charles Wilkins tarafından İngilizce’ye çevrildi ve 1788’de yayınlandı.
İlk çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak /1859
İlk yerel tiyatro eseri: Şinasi / Şair Evliliği
İlk yerel tiyatro eseri Şinasi tarafından yazılmıştır. Adı “Şinasi’nin Şair Evliliği”dir ve 1859 yılında yazılmıştır. Oyun, kendisini hiç anlamayan bir kadınla evli olan bir şair hakkındadır. Oyun, şair ve karısı arasındaki çatışmayı ve birlikte yaşamanın bir yolunu nasıl bulmaya çalıştıklarını anlatıyor.
Şinasi bu oyunu, şiirin eğlencenin ötesinde toplumsal yorum için de kullanılabileceğini göstermek istediği için yazmıştır. Şairlerin sadece eğlenmek için şiir yazanlar değil, aynı zamanda toplum hakkında söyleyecek önemli şeyleri olan insanlar olduğunu görmelerini istedi.
İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi / Şair Evlenmesi /1859
Nabizade Nazım
Nabizade Nazım, 1877 yılında Erzurum şehri yakınlarındaki bir köyde doğdu. Zengin bir tüccarın oğluydu ve iyi bir eğitim almıştı. Osmanlı devlet memuru oldu ve Birinci Dünya Savaşı sırasında Rus ordusuna tercümanlık yaptı.
Karabibik, Türk edebiyatının ilk köy romanı olarak kabul edilen Nabizade Nazım’ın 1922 yılında yazdığı bir romandır. Roman, Erzurum yakınlarındaki bir köyden olan ve uzun yıllardır İstanbul’da yaşayan Karabibik’in hikâyesini anlatır.
İlk köy romanı: Nabizade Nazım / Karabibik
Mehmet Rauf / Eylül
İlk psikolojik roman Mehmet Rauf tarafından yazılmıştır. Eylül adlı romanın adı 1894’tür. Kocası tarafından terk edilen ve başka bir erkeğe aşık olan bir kadının öyküsüdür.
1800’lerin sonlarında aşk ve romantizm hakkında yazılmış pek çok roman vardı ama bu roman karakterlerin psikolojisine odaklandığı için farklıydı.
İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf / Eylül
Recaizade Mahmut Ekrem – Araba Sevdası
İlk gerçekçi roman Recaizade Mahmut Ekrem’in 1887’de yayınlanan Araba Aşkı, arabasına aşık olan bir adamın hikayesidir. Günlük şeklinde yazılan roman, kahramanın çocukluğundan yetişkinliğine kadar olan yaşamını anlatıyor.
Kitap Charles James Hogarth tarafından İngilizce’ye çevrildi ve 1909’da Bir Arabanın Otobiyografisi olarak yayınlandı.
İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası
Ali Şir Nevai
Ali Şir Nevai ilk hamse yazarıdır. Osmanlı Türkçesindeki ilk yerel roman olan Şemsettin Sami’nin Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat’ını yazdı.
İlk hamse yazarı: Ali Şir Nevai- İlk yerli roman: Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat
Takvim-i Vakayi
İlk resmi Türk gazetesi olan Takvim-i Vakayi, 1 Mart 1831’de İstanbul’da yayınlandı. Osmanlı İmparatorluğu’nda basılan ilk gazete oldu.
Kağıt Mehmed Tahir tarafından kurulmuş ve Osmanlı Türkçesi ile yazılmıştır. 1835 yılına kadar toplam dört yıl yayınlanmıştır. Gazetenin adı Arapça “haber” anlamına gelen “vakayi” kelimesinden gelmektedir.
| 1. Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan: A.Hamit /Eşber veya Sardanapal |
| 2. Aruzla yazılan ilk manzum tiyatro eseri Eşber’dir.(A.Hamit Tarhan ) |
| 3. Aşık Veysel ilk olarak A.Kutsi Tecer tarafından Türk halkına tanıtılmıştır. |
| 4. Atatürk’e muhalefet olan ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar’dır. |
| 5. Aydınlar arasında heceyi ilk kez deneyen sanatçı M.Emin Yurdakul’dur. |
| 6. Basılan ilk küçük hikaye kitabı Küçük Şeyler’dir. (S.Sezai, ilk gerçekçi hikaye) |
| 7. Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz: Fuat Köprülü |
| 8. Beyanname ile yayın hayatına giren ilk edebiyat topluluğu Fecr-i Ati’dir. |
| 9. Bilinen ilk Türk yazarı Yollug Tigin’dir. |
| 10. Bizde batılı anlamda ilk eleştiriyi yazan: Namık Kemal |
| 11. Bizde epik tiyatro türünün kurucusu: Haldun Taner |
| 12. Cumhuriyet sonrası ilk beyanname yayınlayan edebi topluluk Yedi Meşaleciler’dir. |
| 13. Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı: Genç Kalemler |
| 14. Divan Edebiyatı’nın ilk şairi Hoca Dehhani, son şairi ise Şeyh Galip’dir. |
| 15. Divan Edebiyatı’nın Sebk-i Hindi tarzının ilk temsilcisi Naili’dir. |
| 16. Divan Edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi: Nedim |
| 17. Dünya edebiyatındaki ilk modern roman: Cervantes/Don Kişot |
| 18. Dünya edebiyatındaki ilk realist roman Madama Bovary’dir. |
| 19. Dünyada bilinen en eski destan Gılgamış’tır. |
| 20. Dünyada bilinen en uzun destan Kırgızlar’ın Manas Destanı’dır. |
| 21. Dünyada ilk kez resimle yazıyı birleştiren, konuşma balonları hazırlayan ressam William Hogarth’tır.(1697-1908) |
| 22. Dünyada ilk özgün çizgi macera hikayesi Dick Tracy’dir.(Chester Gould) |
| 23. Dünyada ilk özgün çizgi roman New Fund’dur.(1935) |
| 24. Dünyadaki ilk kadın romancı Afraben’dir (Afrahat) |
| 25. Dünyanın bilinen ilk destanı: Sümerlerin Gılgamış Destanı |
| 26. Dünyanın halen yaşayan, en büyük ve ilk Müslüman Türk Destanı: Kırgızların Manas Destanı |
| 27. Edebiyat kelimesini bizde ilk kullanan: Şinasi |
| 28. Edebiyatımızda anjabmanı ilk kez Tevfik Fikret kullanmıştır. |
| 29. Edebiyatımızda çoçuklar üzerine yazılmış ilk eserler Nabi’nin Hayriye’si ve Sümbülzade Vehbi’nin Lütfiye’sidir. |
| 30. Edebiyatımızda ilk çeviri roman, Kamil Paşa’nın yaptığı Telemak’tır. |
| 31. Edebiyatımızda ilk edebi roman, Namık Kemal’in “İntibah” adlı eseridir. |
| 32. Edebiyatımızda ilk kadın romancı Fatma Aliye’dir. |
| 33. Edebiyatımızda ilk kafiyesiz şiirini yazan: A. Hamit / Validem |
| 34. Edebiyatımızda ilk köy romanı, Nabizade Nazım’ın “Karabibik” adlı eseridir. |
| 35. Edebiyatımızda ilk makaleyi Şinasi yazmıştır. (Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi) |
| 36. Edebiyatımızda ilk psikolojik roman, Eylül’dür (Mehmet Rauf) |
| 37. Edebiyatımızda ilk roman, Taaşşuk-u Talat-ı Fitnat’tır. |
| 38. Edebiyatımızda ilk tarihi roman, Namık Kemal’in “Cezmi” adlı eseridir. |
| 39. Edebiyatımızda noktalama işaretini, ilk kez Şinasi “Şair Evlenmesi” nde kullanmıştır. |
| 40. Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklayan: R. Mahmut Ekrem |
| 41. Edebiyatımızda serbest vezni ilk kez Nazım Hikmet kullanmıştır.(1929) |
| 42. Edebiyatımızdaki batı roman tekniklerine uygun ilk |
| 43. Edebiyatımızdaki ilk antoloji Harabat’tır. (Z.Paşa) |
| 44. Edebiyatımızdaki ilk atasözleri kitabı Durub-ı Emsal-i Osmaniye’dir. (Şinasi) |
| 45. Edebiyatımızdaki ilk eleştirmen Namık Kemal’dir. |
| 46. Edebiyatımızdaki ilk fıkra yazarı Ahmet Rasim’dir. |
| 47. Edebiyatımızdaki ilk hikaye kitabı Letafet-i Rivayet’tir. (A.Mithat) |
| 48. Edebiyatımızdaki ilk pastoral şiir A.Hamit Tarhan’ın Sahra adlı şiiridir. |
| 49. Edebiyatımızdaki ilk psikolojik roman denemesi Nabizade Nazım’ın Zehra adlı eseridir. |
| 50. Edebiyatımızdaki ilk realist roman Araba Sevdası’dır yazarı Recaizade Mahmut Ekrem’dir. |
| 51. Edebiyatımızdaki ilk realist romancı Recaizade Mahmut Ekrem’dir. |
| 52. Edebiyatımızdaki milli dönemin açılmasına öncülük eden: Mehmet Emin Yurdakul |
| 53. En başarılı psikolojik roman yazarımız: P.Safa / 9.Hariciye koğuşu |
| 54. En uzun ömürlü edebiyat dergimiz 1933 yılında çıkmaya başlayan Varlık Dergisi’dir. |
| 55. Hayat hikâyesini İngilizce yazan ilk yazarımız Halide Edip Adıvar’dır. |
| 56. Hazine-i Evrak ilk edebiyat dergimizdir. |
| 57. Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri Binnaz’dır.(Y.Ziya Ortaç) |
| 58. Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri: A.Hamit/Nesteren |
| 59. Hikayede gerçek anlamda ilk kez Anadolu’yu işleyen: Refik Halit Karay |
| 60. İlk alfabemiz: Göktürk Alfabesi |
| 61. İlk antolojisi: Ziya paşa /Harabat |
| 62. İlk atasözleri kitabı: Şinasi /Durub-i Emsal-ı Osmaniye |
| 63. İlk bibliyografya: Keşfü’z Zünun /Katip Çelebi |
| 64. İlk bibliyoğrafya Keşfiz-Zünun’dur. (K.Çelebi) |
| 65. İlk çocuk şiirlerini yazan: Tevfik Fikret / Şermin |
| 66. İlk çoçuk yayınımız ise Eftal ve Mümeyyizdir.(1869) |
| 67. İlk didaktik şiir örneğimiz ve aruzla yazılan ilk eserimiz: Kutadgu Bilig |
| 68. İlk divan sahibi sanatçımız Yunus Emre’dir. |
| 69. İlk divan şairi: Hoca Dehhani |
| 70. İlk edebi bildiriyi yayımlayan topluluk: Fecr-i Ati |
| 71. İlk edebi tartışma Ziya Paşa ile Namık Kemal arasında olmuştur. |
| 72. İlk edebi topluluk Servet-i Fünun’dur. |
| 73. İlk Edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi |
| 74. İlk hamse yazarı Ali Şir Nevai’dir. |
| 75. İlk hatıra kitabı Babürname’dir. (Babürşah) |
| 76. İlk hatıra kitabı: Babürşah /Babürname |
| 77. İlk hikaye kitabı: A: Mithat /Letaif-i Rivayet |
| 78. İlk kadın romancımız: Fatma Aliye Hanım |
| 79. İlk köy şiiri: Muallim Naci / Köylü Kızların Şarkısı |
| 80. İlk makale: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi |
| 81. İlk mensur şiir örneklerini veren: Halit Ziya |
| 82. İlk mensur şiir yazarı R.Mahmut Ekrem’dir. |
| 83. İlk mizah dergisi Diyojen’dir. (Teodor Kasap) |
| 84. İlk mizah dergisi: Diyojen /Teodor Kasap |
| 85. İlk naturalist eserimizin yazarı: Nabızade Nazım / Zehra |
| 86. İlk özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık |
| 87. İlk özel gazete: Tercüman-ı Ahval / Şinasi ile Agah Efendi |
| 88. İlk pastoral şiir: A.Hamit Tarhan /Sahra |
| 89. İlk resmi Türkçe gazete: Takvim-i Vakayi |
| 90. İlk seyahatname: Mir’atül Memalik / Seydi Ali Reis |
| 91. İlk siyasetname eseri Kutadgu Bilig’tir. |
| 92. İlk sosyolog Ziya Gökalp’tir. |
| 93. İlk sözlüğümüz: Divan-ı Lügat-it Türk |
| 94. İlk sözlük kitabımız Divan-i Lügatit Türk’tür. (K.Mahmut) |
| 95. İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi: Kamus’ul Alam |
| 96. İlk tarihi roman: Namık Kemal / Cezmi , A. Mithat / Yeniçeri |
| 97. İlk tezkire: Ali Şir Nevai /Mecalisün Nefais |
| 98. İlk tezkiremiz Mecalis’ün Nefais’tir. (A.Şir Nevai’dir) |
| 99. İlk tiyatro Şinasi’nin Şair Evlenmesi’dir. |
| 100. İlk Türk destanı: Alp Er Tunga Destanı |
| 101. İlk Türkçe gazete 1831′de kurulan Takvim-i Vaka’dır. |
| 102. İlk Türkçe özel gazete 1860′da kurulan Tercüman-ı Ahval’dır. |
| 103. İlk Türkçe sözlük: Şemsettin Sami: Kamus-ı Türki |
| 104. İlk Türkçe yazılan ilk kitap: Kutadgu Bilig |
| 105. İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı: A.Vefik paşa |
| 106. İlk yerli çizgi roman Türk Kahramanı Köroğlu’dur. |
| 107. İlk yerli çizgi roman, Türk Kahramanı Köroğlu’dur.(1953) |
| 108. Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk örnekleri veren: Tevfik Fikret |
| 109. Konuşma diliyle yazılmış ilk hikayenin yazarı: Ömer Seyfettin |
| 110. Kurtuluş savaşımızı doğrudan işleyen roman: Ateşten Gömlek |
| 111. Kutatgu Bilig ilk Türk dünyası ansiklopedisidir. |
| 112. Matbaada basılan ilk kitabımız Vankulu Lügatı’dir. |
| 113. Mesnevi tarzında yazılmış ilk eser: Kutadgu Bilig |
| 114. modern roman Mai ve Siyah’tır. (Halit Ziya) |
| 115. Nobel edebiyat ödülünü ilk kez İsviçre kazandı. |
| 116. Noktalama işaretlerini ilk kez kullanan ilk Türk gazeteci: Şinasi |
| 117. Sahnelenen ilk tiyatro: Namık Kemal / Vatan yahut Silistre |
| 118. Serbest müstezatı aruzla deneyen ilk şairimiz Tevfik Fikret’tir. |
| 119. Sürgüne gönderilen ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar’dır. |
| 120. Süslü nesrin ilk temsilcisi: Sinan Paşa |
| 121. Şarkıyı icat eden: Nedim |
| 122. Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan sanatçımız M.Emin Yurdakul’dur. |
| 123. Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan: Mehmet Emin Yurdakul |
| 124. Şiirde noktalama işaretini ilk kez kullanan Servet-i Fünun sanatçısı Tevfik Fikret’tir. |
| 125. Tekke şiirinin babası: Ahmet Yesevi |
| 126. Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin: Orhun Abideleri |
| 127. Türk Edebiyatı’nda batıdan yapılan ilk fabl çevirisi Şinasi tarafından yapılmıştır. |
| 128. Türk Edebiyatı’nda bilinen ilk çocuk gazetesi Çocuklar İçin Mümeyyiz’dir. |
| 129. Türk Edebiyatı’nda iç monolog tarzı yazılmış ilk roman Bir Düğün Gecesi’dir.(A.Ağaoğlu) |
| 130. Türk Edebiyatı’nda mensur şiir yazımı ilk defa Halit Ziya ile başlar. |
| 131. Türk Edebiyatı’nda post-modern tarzda eser veren ilk yazarımız Oğuz Atay’dır.(Tutunamayanlar) |
| 132. Türk Edebiyatı’nda yayınlanmış ilk öykü kitabı Emin Nihat Tarlan’ın Müsameratname’dir.(1872) |
| 133. Türk Edebiyatı’nda yazıya geçirilen ilk masallar Billur Köşk Masalları’dır. |
| 134. Türk Edebiyatı’ndaki ilk deneme yazarı Nurullah Ataç’tır. |
| 135. Türk masalları ilk defa yurt dışında 16.Lui döneminde Fransa’da yayınlanmıştır. |
| 136. Türk masallarını ilk defa derleyen İ.Kunoş adlı Macar bilim adamıdır. |
| 137. Türk şiirinin en eski lirik şiir örneği Aprın Çar Tigin’dir. |
| 138. Türkçenin ilk dil bilgisi kitabı: Süleyman paşa / Sarf – ı Türki |
| 139. Türkçenin ilk gramer kitabını Baskakov yazmıştır. |
| 140. Türkiye’de kurulan ilk kadın derneği kurucularından biri Halide Edip Adıvar’dır. |
| 141. Türkiye’de lügat sözlük hakkında yazılan ilk lügat Bir Lügat Bulamadım’dır.(M.Doğan) |
| 142. Türkler’in kullandığı ilk alfabe Göktürk Alfabesi’dir. |
| 143. Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske’dir.(1943) |
| 144. Ülkemizdeki ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske’dir. |
| 145. Ülkemizdeki ilk Müslüman kadın tiyatrocu Afife Jale’dir. |
| 146. Yahya Kemal bütün şiirlerini aruzla yazmıştır, yalnız Ok şiiri hece vezni ile yazmıştır. |
Fotoğraf Dergisi Hakkında İlkler
-
Yurdumuzda ilk fotoğrafhane: 1845 yılında M.Yana tarafından açıldı. İlk Sansür : Ali Kararnamesi İlk özel haber ajansı : Türk Haberler Ajansı (THA) / Kadri Kayabal İlk Opera yapıtımız: Ahmet Adnan Saygun / Özsoy (1928) İlk Milli Marş: İstiklal Marşı (1921) İlk Marş: Mahmudiye Marşı (1289) İlk Kadın tiyatro sanatçımız: Afife Jale İlk Kadın sinema oyuncumuz: Bedia Muvahhit – Neyyire Neyir İlk Kadın opera sanatkarımız: Semiha Berksoy İlk Kabare Tiyatrosu: Haldun Taner /Devekuşu Kabare Tiyatrosu (1962) İlk heykeltıraş : İhsan Aksoy İlk Heykel : Osman Gazi büstüdür (1914) İlk haber ajansı : Anadolu Ajansı İlk Güzel Sanatlar Akademisi: Sanayi-i Nefise Mektebi İlk fotoğraf yarışması : 1933 Ankara Halkevleri tarafından yapıldı İlk fotoğraf sergisi: 1942 yılında Gazi Öğretmen okulunda açıldı
| 1. Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan : A.Hamit Tarhan / Eşber veya Sardanapal |
| 2. Aşık Veysel’i Türk halkına ilk tanıtan: Ahmet Kutsi Tecer |
| 3. Basılan ilk küçük hikaye kitabı: S. Sezai / Küçük Şeyler |
| 4. Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz : Fuat Köprülü |
| 5. Batılı anlamdaki Türk resmine figür kullanan ilk ressam: Osman Hamdi Bey |
| 6. Batılı tekniği uygun ilk roman : Halit Ziya Uşaklıgil /Aşk-ı Memnu |
| 7. Bilinen ilk Türk yazar: Yollug Tigin |
| 8. Bizde batılı anlamda ilk eleştiriyi yazan : Namık Kemal |
| 9. Bizde epik tiyatro türünün kurucusu : Haldun Taner |
| 10. Cumhuriyet dönemi heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri : Yusuf Ziya Ortaç / Binnaz |
| 11. Cumhuriyet dönemi ilk mensur şiir örneklerini veren : Halit Ziya Uşaklıgil |
| 12. Cumhuriyet sonrası ilk bildiri yayınlayan topluluk: Yedi Meşaleciler |
| 13. Cumhuriyet tarihinin ilk ressamı Refik Epikman |
| 14. Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı : Genç Kalemler |
| 15. Divan Edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi: Nedim |
| 16. Dünyanın bilinen ilk destanı : Sümerlerin Gılgamış Destanı |
| 17. Dünyanın en büyük ve ilk Müslüman Türk Destanı : Kırgızların Manas Destanı |
| 18. Edebiyat kelimesini bizde ilk kullanan : Şinasi |
| 19. Edebiyatımızda ilk kafiyesiz şiirini yazan : A. Hamit Tarhan / Validem |
| 20. Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklayan : R. Mahmut Ekrem |
| 21. Edebiyatımızdaki milli dönemin açılmasına öncülük eden : Mehmet Emin Yurdakul |
| 22. En başarılı psikolojik roman yazarımız : Peyami Safa / 9.Hariciye Koğuşu |
| 23. En uzun ömürlü edebiyat dergisi : Varlık Dergisi (1933) |
| 24. Fotoğrafçılık konusunda ilk kitap : Yüzbaşı Hüsnü Efendi / Risale-i Fotoğrafya |
| 25. Hayat hikayesini İngilizce yazan ilk yazarımız: Halide Edip Adıvar |
| 26. Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri : A. Hamit Tarhan / Nesteren |
| 27. Hikayede gerçek anlamda ilk kez Anadolu’yu işleyen : Refik Halit Karay |
| 28. İç monolog tarzında yazılmış ilk roman: Adalet Ağaoğlu / Bir Düğün Gecesi |
| 29. İlk alfabemiz : Göktürk Alfabesi |
| 30. İlk Anket Düzenleyen Dergi: Mektep ( Karabet Efendi) |
| 31. İlk antolojisi : Ziya Paşa / Harabat |
| 32. İlk atasözleri kitabı : Şinasi /Durub-i Emsal-ı Osmaniye |
| 33. İlk bibliyografya : Keşfü’z Zünun / Katip Çelebi |
| 34. ilk biyografi: Hoca Dehhani – Selçuklular Şartnamesi |
| 35. İlk çeviri roman : Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak / 1859 |
| 36. İlk Çocuk Romanı: Mahmut Yeşari / Bağrı Yanık Ömer |
| 37. İlk Çocuk Şiir Kitabı : İbrahm Alaattin Gövsa / Çocuk Şiirleri |
| 38. İlk çocuk şiirlerini yazan : Tevfik Fikret / Şermin |
| 39. İlk Çocuk Tiyatromuz: M. Kemal Küçük / Çocuklara Tiyatro Dersi – Gülmeyen Çocuk |
| 40. İlk çocuk yayınımız: Eftal ve Mümeyyiz |
| 41. İlk deneme yazarı: Nurullah Ataç |
| 42. İlk dergi : Vakayi-i Tıbbiye |
| 43. İlk didaktik şiir örneğimiz ve aruzla yazılan ilk eserimiz : Kutadgu Bilig |
| 44. İlk divan sahibi sanatçımız: Yunus Emre |
| 45. İlk divan şairi : Hoca Dehhani |
| 46. İlk edebi bildiriyi yayımlayan topluluk : Fecr-i Ati |
| 47. İlk edebi tartışma: Namık Kemal ile Ziya Paşa arasında |
| 48. İlk edebi topluluk: Servet-i Fünun |
| 49. İlk edebiyat dergimiz: Hazine-i Evrak |
| 50. İlk Edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi |
| 51. İlk Edebiyat Tarihi: Abdülhalim Memduh / Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye |
| 52. İlk fıkra yazarı : Ahmet Rasim |
| 53. İlk Fotoğrafçılık dergisi: Saffet Sürel –Şinasi Barutçu / Profesyonel ve Amatör |
| 54. İlk gerçekçi (realist) roman : Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası |
| 55. İlk hamse yazarı : Ali Şir Nevai |
| 56. İlk hatıra (anı) kitabı : Babürşah / Babürname |
| 57. İlk hikaye kitabı : A.Mithat Efendi / Letaif-i Rivayet |
| 58. İlk kadın romancımız : Fatma Aliye |
| 59. İlk kadın seslendirme yönetmeni: Sacide Keskin |
| 60. İlk köy romanı : Nabizade Nazım / Karabibik |
| 61. İlk köy şiiri : Muallim Naci / Köylü Kızların Şarkısı |
| 62. İlk makale : Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi |
| 63. ilk mensur şiir örneklerini veren : Recaizade Mahmut Ekrem |
| 64. İlk mizah gazetemiz: Namık Kemal / Diyojen |
| 65. İlk natüralist eserimizin yazarı : Nabizade Nazım / Zehra |
| 66. İlk özdeyiş örneklerini veren : Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık |
| 67. İlk özel gazete : Şinasi ile Agah Efendi / Tercüman-ı Ahval |
| 68. İlk pastoral şiir : A.Hamit Tarhan / Sahra |
| 69. İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf / Eylül |
| 70. İlk renkli belgesel film: Ali İpar – İlhan G. Arakon / Bir Şehrin Doğuşu |
| 71. İlk renkli Türk filmi: Muhsin Ertuğrul / Halıcı Kız |
| 72. İlk resmi Türkçe gazete : Takvim–i Vaka |
| 73. İlk sesli Türk filmi: Muhsin Ertuğrul / İstanbul Sokaklarında |
| 74. İlk seyahatname : Seydi Ali Reis / Mir’atül Memalik |
| 75. İlk sinema gösteriminin yapıldığı yer: Yıldız Sarayı (1896) |
| 76. İlk siyasetname : Kutadgu Bilig |
| 77. İlk sözlüğümüz : Kaşgarlı Mahmut / Divan-ı Lügat-it Türk |
| 78. İlk spor dergisi: Sait çelebi / Spor Alemi (1919 – 1921) |
| 79. İlk şiir çevirisini yapan, ilk makaleyi yazan ve noktalama işaretlerine ilk kez kullanan ilk Türk gazeteci : Şinasi |
| 80. İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi : Kamus’ul Alam |
| 81. İlk tarihi roman : Namık Kemal / Cezmi – A. Mithat / Yeniçeri |
| 82. İlk tasvir ve tahlil ağırlıklı roman Namık Kemal / İntibah |
| 83. İlk tezkire : Ali Şir Nevai / Mecalisün Nefais |
| 84. İlk Türk destanı : Alp Er Tunga Destanı |
| 85. İlk Türk filmi: Fuat Uzkınay / ‘Ayastefonos’daki Rus Abidesinin Yıkılışı’ (1914). |
| 86. İlk Türkçe sözlük : Şemsettin Sami – Kamus-ı Türki |
| 87. İlk Türkçe yazılan ilk kitap : Kutadgu Bilig |
| 88. İlk uluslararası ödül: Metin Erksan / Susuz Yaz |
| 89. İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı : Ahmet Vefik Paşa |
| 90. İlk yarı gazete : Ceride-i Havadis |
| 91. İlk yerli çizgi roman Türk Kahramanı: Köroğlu (1953) |
| 92. İlk yerli roman : Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fitna |
| 93. İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi / Şair Evlenmesi /1859 |
| 94. Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk örnekleri veren: Tevfik Fikret |
| 95. Konuşma diliyle yazılmış ilk hikayenin yazarı : Ömer Seyfettin |
| 96. Köy hayatını anlatan ilk Türk filmi: Lütfi Akad / Beyaz Geceler |
| 97. Kurtuluş savaşımızı doğrudan işleyen roman : Halide Edip Adıvar / Ateşten Gömlek |
| 98. Lügat sözlük hakkında yazılan ilk lügat: D. Mehmet Doğan / Bir Lügat Bulamadım |
| 99. Matbaada basılan ilk kitabımız: Vankulu Lügatı |
| 100. Mesnevi tarzında yazılmış ilk eser : Kutadgu Bilig |
| 101. Post-modern tarzında eser veren ilk yazarımız: Tutunamayanlar / Oğuz Atay |
| 102. Sahnelenen ilk tiyatro : Namık Kemal / Vatan yahut Silistre |
| 103. Serbest vezni kullanan ilk kullanan şair: Nazım Hikmet Ran (1929) |
| 104. Seslendirme işlemi Türkiye’de yapılan ilk film: Muhsin Ertuğrul / Bir Millet Uyanıyor |
| 105. Süslü nesrin ilk temsilcisi : Sinan Paşa |
| 106. Şarkı nazım türünü ilk kullanan: Nedim |
| 107. Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan : Mehmet Emin Yurdakul |
| 108. Şiirde noktalama işaretlerini ilk kullanan: Tevfik Fikret |
| 109. Tekke şiirinin babası : Ahmet Yesevi |
| 110. Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin : Orhun Abideleri |
| 111. Türk Edebiyatı‘nda yazıya geçirilen ilk masallar: Billur Köşk Masalları |
| 112. Türk Edebiyatı’nda batıdan yapılan ilk fabl çevirisi: Şinasi |
| 113. Türk Edebiyatı’nda yayınlanmış ilk öykü kitabı: Emin Nihat Tarlan / Müsameratname |
| 114. Türk masallarını ilk defa derleyen: İ. Kunoş adlı Macar bilim adamı |
| 115. Türk masallarını ilk defa yayınlayan yabancı ülke: 16. Lui dönemi Fransa |
| 116. Türkçe’nin ilk dil bilgisi kitabı : Süleyman Paşa / Sarf-ı Türki |
| 117. Türkçe’nin ilk gramer kitabını yazan: Baskakov |
| 118. Türkiye’de afiş sanatının öncüsü: İhap Hulusi Görkey (1929) |
| 119. Türkiye’de bilinen ilk resim sergisi, İstanbul Atmeydanı’nda (Hipodrom) açıldı. |
| 120. Türkiye’de çekilen ilk belgesel: Ayastefonos’taki Rus Abidesi’nin yıkılışıdır.(1914) |
| 121. Türkiye’nin ilk kadın caz piyanisti: Nilüfer Verdi |
| 122. Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü : Kara Maske (1943) |
| 123. Yasaklanan ilk film: Metin Erksan / Aşık Veysel’in hayatı |
| 124. Yurdumuzda ilk gazete: Zimirini ((1824) |
