Kan damarlarının iltihaplanması olayına vaskülit denir. Bu durum her kan damarında ortaya çıkabilir. Damar iltihabı damarların çeperlerine zarar verir. Damarların daralmasına neden olabilir veya damarları tamamen tıkayabilir. Damarlardaki kan dolaşımı ya azalır ya da tamamen durabilir. Kan damarları duvarlarının zarar görmesi, bunlar ile ilgili dokularda kan ve oksijen yetersizliğine neden olur. Dokuların oksijensiz kalması vücut sisteminin zarar görmesine neden olur. Vaskülitin oluşumuna neyin sebep olduğu bilinmemektedir. Yalnız bağışıklık sistemi bir hastalığın böyle bir durumun sorumlusu olduğu bilinmektedir. Yapılan araştırmalara göre; virüs kaynaklı bir enfeksiyon ve güneş ışınlarından kaynaklanan bir radyasyonun dahi damar iltihabına neden olduğu düşünülmektedir. Vaskülitin çeşitli türleri bulunmaktadır. Örnek olarak şunları verebiliriz.
Takayasu Arteriti
Çoğunluk olarak 40 yaşın altındaki bayanlarda görülmektedir. İltihaplanma olayı kalpten çıkan atardamar yani şah damar dediğimiz kan damarında oluşur. Böyle bir duruma sahip olan insanlar güçsüz olur. Kendisini başı dönüyormuş gibi hisseder. Kişide şiddetli kas ağrıları ortaya çıkar. Kollarda ve bacaklardaki arterit nabzın hissedilmediği duruma kadar daralabilir.
Poliateritis Nodosa
Bu vaskülit türünde küçük ve ufak boyutlardaki damarlar iltihaplanmaktadır. Kişide güçsüzlük ortaya çıkar. Bu durumdan çeşitli kan damarları da etkilenebilir. Örnek vermek gerekirse böbrek, kalp ve bağırsakta bulunan kan damarları gibi. Bu hastalık kadınlardan çok erkeklerde görülen bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Hastalığın belirtileri arasında kas ve eklemlerde ağrılar, ateş, iştahsızlık, sinirlerin zarar görmesinden dolayı bacaklarda güçsüzlük oluşur. Kişide kan basıncı, kaslarda güçsüzlük, ciltte yaralar ve kangren oluşabilir. Bağırsaklardaki kan akışının bozulması sonucu bulantı, kusma, karında ağrılar, ishal ve dışkıda kan belirir.
Wegener Granülomatozisi
Vaskülitin çok nadir olarak görülen bir çeşididir. Böyle bir durumda iltihaplanmanın oluştuğu ana yer akciğerlerdeki damarlar, sinüzitler ve böbrekler olmaktadır. Bu hastalığın belirtileri arasında; öksürmek, burundan kanlı bir akıntının gelmesi, nefes darlığı, göğüste oluşan ağrılar ve idrarda kan vardır.
Kawasaki Hastalığı
Çoğunluk olarak çocukları tutan bu hastalığın nedeni bilinmemektedir. Neden olarak bazı bakteriler, virüsler ve onların toksinleri düşünülmektedir. Belirtiler arasında ateş, gözün iki tarafında da oluşan iltihap, ağız içinde yaralar, kol ve bacaklarda kızarıklık ve şişlikler, tırnaklarda dökülmeler, deri dökülmeleri ve lenf bezlerinde çift taraflı olarak şişlikler görülür.
Vaskülit Belirtileri
Damar iltihabının oluşmasında meydana gelen belirtiler arasında şunları sayabiliriz. El ve ayaklarda hissizlik ve güçsüzlük durumlarının ortaya çıkması, nefes almada zorlanma ve öksürük, deride döküntülerin olması, yeni ortaya çıkan şiddetli yüksek tansiyon, böbrekleri etkilenmesi sonucu yüksek tansiyon ve ödem olması, gözde oluşan ağrılı bir kızarıklık, geçici ya da kalıcı olarak körlük durumlarını sayabiliriz.
Vaskülit Nedeni
Damar iltihabının oluşma nedeni bilinmemektedir. Genetik yatkınlığın dışında bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar, sigara içmek ve çevresel faktörler vaskülitin oluşmasında etken olmaktadır. Bağışıklık sistemi kendi kan damarlarına saldırır. Bu duruma iltihaplı belirtilerde eşlik edince o damarda daralma, tıkanma ve damar duvarında hasara bağlı olarak yırtılmalar olur. Etkilenen damarların beslediği dokuya yeterince kan gidememesi sonucunda doku görevini tam olarak yerine getiremez. Bağışıklık sistemi hastalığı olan bağ dokusu hastalıklarında küçük damar vaskületi oluşabilir.
Vaskülit Tanısı
Hastada oluşan şikâyetler, muayene ve yapılan testler doktorda vaskülit şüphesini uyandırabilir. Bazen konulan teşhisi doğrulamak için etkilenen damar ya da organlara görüntüleme testleri ve biyopsi yapılabilir.
Vaskülit Tedavisi
Vaskülitin erken aşamalarında hastalığın belirtilerini ve iltihabı baskılamak için çeşidine ve tipine göre steroid ya da kortizon olarak bilinen glukokortikoidler kullanılır. Diğer bir tedavi şekli olarak ise bağışıklık sistemini baskılayan tedavilerdir. Hayati organların tutulumu sırasında tercih edilen en güçlü ilaç siklofosfamidtir. Cerrahi girişim nadir tercih edilen bir durumdur.